एसडीएफको चुनाउ अभियान

विपक्षीहरूको टाउको दुखाई

2014-मा हुने आम चुनाउ जतिजति नजिकिँदै आउँदै छ, उतिउति अन्य विपक्षी पार्टीहरूबाट सत्तारुढ सिक्किम डेमोक्रेटिक फ्रण्ट (एसडीएफ) पार्टीमा सामेल हुने क्रम पनि बढिरहेकोले विपक्षीहरूलाई संकटमा पारिरहेको छ। यसका साथै एसडीएफ पार्टीले चुनाउ अभियानको घोषणा पनि गरिसकेको छ भने सो घोषणापछि 2014-मा हुने आम चुनाउलाई लिएर मानिसहरूमा उत्सुकता पनि बढेर गएको छ। 28 अगस्त 2013-को दिन उत्तर सिक्किम मगनमा युवा चसेतना कार्यक्रमअन्तरगत मुक्य सचेतक उगेन टी. ग्याछोले एसडीएफ पार्टीले चार पुस्तासम्मका लागि पार्टीको आधार तयार गरेको बताउँदै एसडीएफले चुनाउ अभियान शुरू गरेको बताएका थिए। सत्तारुढ एसडीएफ पार्टीले अघिबाटै अब युवाहरूले प्रतिनिधित्व जनाउनु पर्ने बताइरहेको छ भने यस वर्षको आठौं महीनाको पनि जाँदो समय युवा सचेतना कार्यक्रमको समय ‘‘अब युवाहरूले अधिक खटेर काम गर्नुपर्ने छ’’ भनेर युवाहरूलाई अग्रसर गराइरहेको प्रष्टै हुन्छ।

सत्तारुढ एसडीएफ पार्टीले राज्यमा दोस्रो चरणको विकासको आह्वान गरिरहेको छ। विकास गुणात्मक हुनुपर्छ भनिरहेको छ। यसका साथै राज्यलाई हरियालीपूर्ण, पर्यटनमुखी, जैविक खेती, गरिबीमुक्त, स्वस्थ राज्य, शिक्षित राज्यको लक्ष्य लिएर काम गरिरहेको छ। विकास र विस्तारका लागि शान्ति, शान्तिको लागि प्रेम, प्रेमका लागि विचारको सम्मान। एसडीएफले यस्तै विचार लिएर राज्यमा सुख, शान्ति र सुरक्षाको निश्‍चितता गर्ने काम गरिरहेको छ। गुणात्मक विकासको सन्दर्भमा के-कति सफलता हात लागिरहेको छ, त्यो सबैले मूल्याङ्कन गरिरहेको विषय हो। सुख-शान्ति र सुरक्षाको सन्दर्भमा कुरा गर्नु हो भने, 20 वर्षको अवधिमा उल्लेख्य उन्नति गरेको स्वीकार्य छ।

अब, 2014-को आम चुनाउले मानिसहरूमा कौतुहल छाउन शुरू गरेको छ। अर्कातिर, परिवर्तनको हल्ला चलिनै रहेको छ। परिवर्तन वास्तवमा कस्तो चाहिएको छ त? गाँठी कुरा भने प्रष्टिएजस्तो लाग्दैन। परिवर्तन आउनुपर्छ, परिवर्तन ल्याउनुपर्छ। त्यो परिवर्तन जनमुखी हुनुपर्छ। विकासको निम्ति हुनुपर्छ। मुख्यमन्त्री पवन चामलिङले पनि यही कुरा भनिरहेका छन् बारम्बार। हल्लै गरेरमात्र भने केहि हुनेछैन। अनुहार फेरिनु, सत्ता परिवर्तन गरिनुमात्रै परिवर्तन मान्न सकिन्न।

पूर्व मुख्यमन्त्री नरबहादुर भण्डारीले पार्टी परिवर्तन गरेर फेरि एकपल्ट सिक्किम संग्राम परिषद (एसएपी)-लाई नै अँगाले जनतामा आउने प्रयास गरिरहेछन्। चुनाउको लगभग पर्षदिन अघि पुनः पुरानै झण्डा पक्रेर जनतामा आउने प्रयास गरिरहेको भएपनि ट्याक्सी वाहनहरूको पार्किङ शूल्क र अन्य सानातिना करहरूलाई उठाएर अहिले अग्रसर छ। सरकारमा आएदेखि यस्ता करहरूबाट मुक्त राज्य बनाउने पनि बताइरहेको छ। के यहाँ मानिसहरूका लागि आवश्यक भनेको यति नै हो त? भन्ने एकपक्षको विचार छ।

अर्कोतिर, राज्यमा अहिले सक्रिय भनिँदै गरेको र ‘सत्तारुढ एसडीएफका लागि चुनौति बनिरहेको छ’ भनिँदै गरेको एसकेएमले 1013-को आठौं महीना बिती सक्दा पनि अध्यक्षलाई जनाताअघि उभ्याउन सकेको छैन। सरकार ढाल्ने कुरा र परिवर्तन चाहिन्छ भन्ने कुरालाई नै नारा बनाएको देखिन्छ। जनतामा के, कस्तो र कुन मुद्दा लिएर आउने हो, कस्तो नीति र सिद्धान्त बोकेर घर-दैलो अभियान सञ्चालन गरिरहेको  छ, यस्ता धेरै कुराहरूबाट पार्टी कार्यकर्ता वा सदस्यहरू नै पनि अनभिज्ञ रहेको जस्तो भान हुन्छ।

यस्तैमा प्रतिदिन विपक्षी पार्टीहरूबाट एसडीएफमा सामेल हुने क्रम बढिरहेको छ भने यो पनि विपक्षीहरूका लागि ठूलो चुनौति बनिरहेको छ। एकातिर पार्टीको मुद्दा, नीति र सिद्धान्त के हुनेछ भन्ने कुराले अघिबाटै विचल्नी परिरहेको समय अर्कातिर एकपछि एक गर्दै एसडीएफमा सामेल हुने क्रममा एसडीएफले चुनाउ अभियानको घोषणा गरेर विपक्षी पार्टीहरूलाई सोंच्न बाध्य गराएको मात्र छैन तर टाउको दुखाइ पनि शुरू गरिदिएको छ।

-30.8.2013

विभिन्न पर्वहरू नै राज्यको एकताको प्रतीक

राज्य सरकारले सिक्किमलाई सुख, शान्ति, समृद्धि प्रदान गर्दै एकताको सूत्रमा बाँधेर राख्ने जुन पहल गरिरहेको छ, त्यो सुदृढ ढङ्गमा अघि बढिरहेको छ भन्ने राज्यमा पालन गरिरहेका विभिन्न पर्वहरूले उदाहरण दिइरहेको छ। यसबाट के प्रष्ट हुन्छ भने सिक्किम र सिक्किमे जति छन् सब एक छन् अनि यो एकतालाई कसैले तोड्न चाहेर पनि तोड्न सक्नेछैन।

भर्खरै मात्र गान्तोक लगायत राज्यका चारै जिल्लामा शान्ति र एकताको प्रतीक पर्व पाङ्ल्हाब्सोल पर्व पालन गरियो जहाँ कुनै जाति विभेद देखिएन। यसरी नै केहीदिन अघिमात्रै तेण्डोङल्होरूमफात् पर्व पालन गरिएको थियो भने त्यसअघि राज्यमा प्रत्येक वर्ष पर्वकै रूपमा पालन गरिने भानु जयन्तीलाई पनि सँधैझैं एकताको प्रतीक रहेको पाइएको छ। यी सबै कुराले राज्यलाई सँधै एकताको सूत्रमा बाँधेर राख्न सकेको प्रष्ट हुन्छ भने यहाँ कुनै जात, धर्म, रङ्गभेद छैन। यसको पनि यहाँ पालन गरिँदै आइरहेका पर्व, परम्परा र उत्सवहरूले उदाहरण दिँदै आइरहेको छ।

त्यसैपनि कुनै पनि धर्म, परम्परा र उत्सवहरूले समाजलाई एकताको सूत्रमा बाँधेर राख्ने गरेको पाइन्छ। सुख-शान्ति, समृद्धि र उन्नतिको कामना गरिरहेको हुन्छ। पहिले-पहिले पर्व, उत्सव र परम्पराहरूले यी कुराहरूलाई नै बोक्ने गरेको पाइन्थ्यो भने अहिले अर्को ख्याल राख्नुपर्ने कुरा के छ भने, अहिले यी कुराहरू नै जीवन धान्ने माध्यमका रूपमा पनि हेर्न थालिएको छ। त्यसैले राज्यमा सँधै सबै धर्म र सबै जातिका उत्सव, पर्व, परम्पराहरूलाई पर्यटनसित जोडेर राज्यको आयको माध्यम बनाउने प्रयास गरिँदैछ। यसैलाई नै रोजगारको अवसरका रूपमा विकास गरिँदैछ अनि यस दिशामा सफलता पनि प्राप्त गरिरहेको छ।

राज्यमा यसरी एकातिर रोजगार तथा आयश्रोतको माध्यमको रूपमा यहाँ पालन गरिने पर्व, परम्परा तथा उत्सवहरूलाई विकसित गरिँदैछ भने अर्कोतिर राज्यको सुख-शान्ति, समृद्धि र सुरक्षाका राम्रो माध्यम पनि बनिरहेको छ। यहाँ कुनै पनि धर्मको अथवा कुनै पनि जातिको पर्व, परम्परा वा उत्सवहरूमा कसैले कुनै जाती र धर्म नछुटाइकन सबै एक भएर पालन गर्ने, कार्यक्रमहरू आयोजन गर्ने गरेका छन्। यही कुरा यसपाली पनि देखियो। यसवर्ष पालन गरिएका माथि उल्लेख पर्व-उत्सवहरूमा देखिएको एकता यसो र पनि महत्वपूर्ण मान्न सकिन्छ कि केही दिन अघिमात्रै राज्यमा रीट याचिकाले जुन प्रकारको तहल्का मच्चाएको थियो त्यसले राज्य र राज्यवासीमा फूट ल्याउने मानिसहरूले अनुमान लगाइरहेका थिए। तर यस्ता अनुमानहरूलाई गलत प्रमाणित गरिदिँदै राज्यको सुख-शान्ति, समृद्धिको साथमा एकता कायम छ, यसलाई कसैले पनि तोड्न चाहेर पनि तोड्न सक्ने छनैन् भन्ने कुराको प्रमाण दिएको छ। यसैले यो एकता, शान्ति र समृद्धिलाई बाँचाइ राख्न पनि जरुरी हुन्छ।

युवाहरू समयमै सचेत बन्नुपर्यो

विश्‍वले नै अधिक महत्व दिइरहेको जमात मान्न सकिन्छ युवाहरूलाई। यदि युवा जमात सचेत बने हाम्रो समाज, देश र विश्‍वनै विकसित तथा शान्तिपूर्ण बन्न सक्छ। त्यसैले त आज हरेक ठाउँमा युवाहरूलाई सचेत, जागरुक एवं अग्रसर पार्ने काम भइरहेको छ। त्यसैले भनिन्छ युवाहरू देशका कर्णधार हुन्। देशका भविष्य हुन्।

विश्‍व समाज र दजेशलाई पनि छोडेर यहाँ राज्यको सन्दर्भमा कुरा गर्नपरे युवाहरूका निम्ति आज प्रशस्तै काम भइरहेका छन् जसले युवाहरूलाई सकारात्मक दिशातिर अग्रसर गराउने, उनीहरूलाई सचेत गराउँने, उनीहरूलाई प्रोत्साहित गराउने, दक्ष र सक्षम बनाउने हरेक प्रकारका कामहरू भइनै रहेका छन्। सरकारी पहलमा पनि यस्ता कामहरू भइरहेको पाउन सकिन्छभने केन्द्रिय सरकारको पहलमा पनि यस्ता विभिन्न योजनाहरू सिक्किमलगायत पूर्वोत्तर क्षेत्रका निम्ति भनेर समय-समयमा भित्र्याइँदैछन्। युवाहरूमा वाक कला, कार्य क्षमता एवं तक्निक आदिकुरादेखि लिएर यहाँ भएका हरेक संभावना र अवसरहरू के-के छन् अनि ती कुराहरूलाई कसरी सदुपयोगमा ल्याउन सकिन्छ भन्ने कुराको समेत जानकारी गराइँदैछन्।

राज्य तथा केन्द्र सरकारद्वारा तय गरिएका यस्ता अनेकन योजनाहरूलाई कार्यनवयनमासम्म ल्याएर उनीहरूलाई स्वरोजगारी बनाउने पहलसम्म भइरेका छन्। सिक्क्मिको सन्दर्भमा हेरिनु होभने जल्दोबल्दो विषय बनेको छ पर्यटनको क्षेत्र। यसबाहेक पनि राज्यमा पिगेरी, पोल्ट्री फार्मिङ, कृषि, ट्रेभल्स जस्ता कुराहरूमा सरकारी तथा गैर सरकारी रूपमा युवाहरूलाई तालिम दिएरउनीहरूलाई स्वरोजगार बनाउने पहल गरिँदै आइरहेको छ। यी सबै गर्नुको मुख्य कारण हेर्नुहोभने मूलतः राज्यलाई विकसित गराउने बुझिन्छ। एउटा राज्य विकसित बन्नुभनेको देश पनि विकसित हुनु हो।

यद्यपि, आज हाम्रा युवाहरूले यस्ता कुराहराबट भरमग्दुर फाइदा उठाएर त्यसको लाभ उठाउन सकिरहेका देखिँदैनन्। यस्ता विभिन्न तालिमहरूमा उनीहरूको सहभागिता नै नहुने होइन, तर तालिमअवधिमा प्राप्त हुने सुख-सुविधाको उपभोग गर्नमात्रै कतिजना उपस्थित हुनेगरेको पाइन्छ। टीए र डीएकै निम्ति मात्र पन कतिजना तालिममा जानेगरेको पाइन्छ। अतः यहाँबाट के प्रष्ट हुन्छभने सरकारी होस अथवा गैरसरकारी रूपमा युवाहरूलाई जुन उद्देश्यले तालिमहरू उपलब्ध गराउने लक्ष्य छ त्यसको महत्वबाट युवाहरू अझै अनभिज्ञ नै छन्। उनीहरूले कसैलाई ठगिरहेको मनमा सोंचेपनि आफ्नै भविष्य राज्य अनि देशको भविष्यसित छल गरिरहेको मनमा सम्झनेसम्म प्रयास गरिरहेका छैनन्।

युवाहरूमा सचेतना ल्याउने भनेर जुन पहल आज हाम्रो समाजमा भइरहेको छ त्यो त खै कहाँ सफल हुँदैरहेछ र! हामी देशको भविष्य, राज्य र हाम्रै समाजको भविषय तयार गरिरहेका छौं भन्दैछौं तर कहाँ त्यो पूरा भइरहेको छ त!

आज हाम्रा युवाहरू पैसाकै पछि लागिपरेका पाइन्छन् धेरैजसो, त्यो पनि छिटो र सजिलो माध्यममा, नभए काम सरकारी नै पाउनुपर्छ, त्यपनि सानो होइन ठूलो चौकीमा बस्न पाउँसकेसम्म भन्ने विचारधाराले हामीलाई खँज्याइरहेकै छ अजैपनि। सबैलाई थाहा छ छिटो र सजिलो माध्यम भनेको दीर्घमियादी हुँदैन। अर्को कुरा काम सानो किन नहोस त्यसलाई एकचित्त र एकाग्रताका साथ अघि लगाउन सके जीवनको सफलता त्यसैमा हुन्छ भन्ने कुराको पनि युवाहरूमा ज्ञान हुन आवश्यकता हुन्छ।

अर्कोतिर सरकारी रूपमा युवाहरूलाई विभिन्न सुविधा जस्ततै निशुल्क खाने, बस्ने, आउने-जाने आर्थिक सुविधाहरूका साथमा उनीहरूलाई सक्षम, दक्ष, सचेत र जागरुक बनाउने उद्धेश्यमा तालिमहरू प्रदान गरिन्छन्, यसमा कस्ता युवाहरूलाई निम्त्याइँदै छन् भन्ने कुरा सम्बन्धित निकायले ध्यान राख्नुपर्ने देखिन्छ। यसका साथै कतिपय सङ्घ-संथाले सरकारी योजनाअन्तरगत डीपीआर तयार गर्ने र फर्जी रिपोर्ट समुम्पिएर आप्नो स्वार्थ पूरा गर्ने मात्रै पनि हुन्छन्। अत, यस्ता कुराहरूको पनि राम्ररी छानबिन गर्न सकिए तालिम र सरकारको औचित्य पनि सफल बन्ला कि।

यतिमात्रै होइन, युवाहरू ममस्वयंमा पनि सचेतना आउन जरुरी छ। जबसम्म ‘टीए-डीए’ र ‘फ्री त हो’ को भानमा युवाहरूको मनमा बाँचेको हुन्छ तबसम्म हाम्रो समाजले विकासको गोरेटो भेटाउन सक्दैन। छिटो र सजिलो बाटो खोज्नेहरू प्रतिदिन बदनामीको शिकार बनिरहेका छन्। बद्नामीमात्रै होइन आफ्नोसितै अर्काकोसमेत जीवन बर्वाद गरिरहेका छन्। यसैले आज समग्र युवा जागरुक भई अग्रसर बन्ने समय आएको छ। समयसितै अघि बड्न जरुरी रहेको छ। यदि आजपनि हामी सचेत बनेनौं भने भोलि हाम्रो देशको भार उठाउने कस्ले? आज संसार जुन गतिमा अघि बढिरहेको छ त्यसलाई पछ्याउने पाइला अहिलेनै चाल्न शुरु नगरे भविष्यमा पश्ताउनबाहेक अरु केही रहनेछैन यहाँ।-

फूल
रङ्गी-विरङ्गी फुलै फूल
बाटिका नै कत्ति रमाइलो
साना-ठूला पुतली अझै
हेर न साथी झनै रमाइलो।

सुख-शान्तिको प्रतीक
सेतो साह्रै राम्रो फूल
मन्दिरमा पूजा गर्दा नि
चाहिने सँधै यही फूल।

हेर त साथी मौरी भमरा
उड्दै फूल-फूलमा डुलेको
रातो, सेतो, पहेंलो फूल
डालीमा हेर कस्तरी झुलेको।

नटिपौं है साथी कसैले
साना-साना फूलका कोपिला
घर-संसार नै रमाइलो पार्ने
भोलि हुनेछ यही फूल।
-03.08.2013

 भमरा
भुनुभुनु गर्दै भमरा हेर
गीत मीठो गाउँदैछ
रङ्गी-विरङ्गी फूलसित हेर
नाची-डुली रमाउँदैछ।

साना-साना नानीहरू हेर
भमरा हेरी रम्दैछन्
भमराको मीठो गीत सुनी
बालक-बालिका नाच्दैछन्।

कत्ति सुन्दर फूल फुलेको
फूलबारी नै रमाइलो
बसन्तको यो मौसम पनि
मनै रम्ने घमाइलो।

फूल फुलमा रस चुसी हिँड्ने
हेर भमरा कत्ति भाग्यमानी
भमरा झैं गीत गाउँदै एकताको
आउँ हामी पनि बनौं ज्ञानी।
-05.08.2013, एनवाइके अफिस