सरकारी सहुलियत र समस्या

मानव जीवनलाई सरल बनाउन अनेकन सुख-सुविधाहरूको खाँचो पर्दछ। मान्छेले जीवनभरि दुःख-परिश्रम गर्नुपर्ने भनेको पनि अन्ततः जीवनका आवश्यकता पूरा गर्दै र खाँचो टार्दै जीवनलाई सरल बनाउँदै लानु हो। जब मान्छेका चाहना, आवश्यकता, खाँचोहरू पूरा हुँदै जान्छन् तब मान्छेको जीवन सरल र सजह भइरहेको हुन्छ। मानव जाति भनेको नै सँधै सुख उपभोग गर्न चाहिरहेका हुन्छन्। त्यही सुखभोग, चाहना, आवश्यकता जस्ता कुराहरूले मान्छेलाई सँधै लालची बनाइरहेको हुन्छ। स्वार्थी बनाइरहेको हुन्छ। मान्छेमा लालच वा स्वार्थ हुनुपर्छ। तर कहिलेकाहिँ  यो हाम्रो लागि घातक पनि बन्नसक्छ। हाम्रो सुख-सुविधाप्रतिको चाह र आवश्यकतापूर्तिको लालचले जीवनमा नोकसानी पनि पुर्याइरहेको हुन्छ। कहिलेकाहिँ घातक प्रमाणित हुनसक्छ।

वर्तमान सिक्किमेली समाजलाई हेरिनु हो भने परिश्रमभन्दा धेरै सुखउपभगको चाह बोकिरहेको पाइन्छ। आम मानिसको चाहलाई सरकारले पनि सक्दो पूरा गर्ने प्रयास गर्दै आइरहेको छ। सरकारले उसो त राज्यका कसैले पनि कुनै प्रकारको दुःख नपाउन् भन्ने चाह राखेको छ। त्यसैले जनताको हरेक खाँचो, उनीहरूको आवश्यकतालाई पूरा गर्दै जाने पहल निरन्तर गर्दै आइरहेको छ। सरकारले राज्यभरिकै हरेक तहका मानिसहरूको आवश्यकताअनुसार सबै प्रकारको सुख-सुविधा, सहुलियतहरू उपलब्ध गराउँदै आइरहेको छ। सहुलियतले सँधै मानिसहरूलाई सुख-सुविधा नै प्रदान गरिरहेको हुन्छ। सरकारको उद्देश्य पनि त्यही नै हो, राज्यवासीले दुःख नपाउन्। राज्यवासीले बुझेको पनि त्यही नै हो, सहुलियत प्राप्त गर्नुभनेको सुख-सुविधा प्राप्त हुनेछ। भनिन्छ, कुनै पनि कुराको सकरात्मक र नकरात्मक दुवै पक्ष हुन्छ। सरकारी सहुलियत प्राप्त गर्नुमा पनि माथिको भनाई चरितार्थ हुन्छ।

सिक्किमेली समाजले सरकारबाट सुख-सुविधाका लागि पाउनुपर्ने सबै प्रकारका सहुलियतहरू प्राप्त गरिरहेको सर्वविदित विषय हो। निश्‍चितरूपमा यसबाट मानिसहरूले फाइदा उठाइरहेका छन्। मुँडा काट्ने बञ्चरोले कहिलेकाहिँ घुँडा पनि काट्छ। ठीक त्यस्तै मानिसहरूले प्राप्त गरिरहेका कतिपय सहुलियतहरूले पनि सुख-सुविधा दिइरहेको भए पनि समस्य खडा गरिरहेको छ। सरकारबाट जनताले प्राप्त गरिरहेको विभिन्न सहुलियतहरूमध्ये एउटा हो ‘इण्डक्सन’ चुल्हा। सरकारबाट पहिले ‘सिलेण्डर ग्यास-चुल्हा’ पाइरहेका थिए। पछिबाट ‘इण्डक्सन’ पाइरहेका छन् मानिसहरूले। ‘इण्डक्सन’-ले पनि अहिले मानिसहरूका निम्ति समस्या  खडा गरिरहेको छ। यस्ता धेरैवटा घटनाहरू प्रकाशमा आउन नसकेका भए पनि यो कतिपय गाउँ-घरका मानिसहरूले झेलिरहेको समस्या हो।

‘इण्डक्सन’-ले ल्याइरहेको समस्या भनेको बिजुलीको बील हो। उसो त सरकारले गरिबीरेखामुनीका मानिसहरूलाई एकसय युनिटसम्म बिजुली निशुल्क गरिदिएको छ। ‘इण्डक्सन’-ले मानिसहरूलाई चुल्हाको काममा धेरै सहजता प्रदान गरेको छ। फलस्वरूप मानिसहरूले त्यसको निरन्तर प्रयोग पनि गरिरहेका छन्। उनीहरूका लागि त्यही नै मूल समस्या भइरहेको छ। सरकारले प्रतिमहिना एकसय युनिटसम्म बिजुली निशुल्क गरिदिएको भए पनि अत्याधिक बिजुलीको बिलले मानिसहरूलाई सताइरहेको छ। बिल तिर्न नसकेको कतिपय घटनामा विभागले लाइन काट्ने गरेकोले मानिसहरूमा थप समस्या भइरहेको धेरै घटना सुनिदै आइरहेको छ। गाउँका हरेक समस्यालाई समाधानार्थ ग्रामसभा उठाउने गरिन्छ। कतिपय ग्रामसभामा यस्ता समस्याहरू पनि उठिरहेका छन्। सम्बन्धित विभागीय अधिकारीहरूले विभागीय निर्देशानुसार काम गर्नुपरिरहेको स्पष्ट बताएपछि स्पष्ट हुन्छ, बिजुलीको बिल अधिक आउनुमा न आम मानिसहरूको गल्ति छ, न विभागको, न त सरकारको। 

यद्यपि, माथि देखिएका कमजोरीहरूलाई कसरी समाधान गर्नसकिन्छ? त्यसमा सबैको ध्यान पुग्न जरुरी हुन्छ। नभए समाजका निम्ति प्रदान गरिएका सहुलियतहरूको जबसम्म सदुपयोग हुँदैन, तबसम्म मानिसहरूका निम्ति यस्ता समस्या यथावत रहने छ। मानिसहरूले सहुलियतबाट सुख-सुविधा उपभोग गर्नभन्दा धेरै समस्या झेल्नुपर्ने हुन्छ। त्यही सहुलियत नै मानिसहरूका निम्ति समस्या भएर खडा भइदिनसक्छ। -29.04.2016