चुनाउ र चपेटमा गोजमुमो

गोर्खाल्याण्डको मुख्य मुद्दा लिएर 2007-मा स्थापित गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा (गोजमुमो)-ले अक्टोबर 2017-मा पार्टी स्थापनाको 10 वर्ष पूरा गर्नेछ। छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको मुद्दालाई नै मुख्य मुद्दा बनाएर अस्तित्वमा आएको गोजमुमोले आफ्नो अन्तिम लक्ष्य भनेको नै गोर्ख्याल्याण्ड भन्दै आएको हो। अहिले पनि भनिरहेकै छ। यद्यपि, आफ्नो लक्ष्यसम्म पुग्ने सिँडी भनेर 2011-मा गोजमुमोले केन्द्र र राज्यसरकारसित त्रिपक्षीय सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्दै गोर्खाल्याण्ड टेरोटेरियल एड्मिनिस्ट्रेशन (जीटीए) थापेको थियो। आफ्नो लक्ष्यसम्म पुग्नलाई पहिले स्वयं दह्रो बन्नुपर्छ, त्यसको निम्ति पहाडको विकास आवश्यक छ भन्ने गोजमुमोक मान्यता थियो।

आफ्नो लक्ष्य र उद्देश्यमा गोजमुमो कति स्पष्ट छ अनि कतिसम्म इमान्दार छ भन्ने विषयलाई लिएर गोजमुमोले घरिघरि संघर्ष गरिरहेको छ। गोजमुमो साथै जीटीए चीफ विमल गुरुङको टोलीले गोर्खाल्याण्डको मुद्दालाई लिएर घरिघरि केन्द्रिय मन्त्रीहरूसित भेट गरिरहेकै भए पनि जीटीए अध्यक्ष प्रदीप प्रधान राज्यको सत्तारुढ तृणमूल कांग्रेसमा सामेल भएपछि अहिले पहाडको राजनीतिमा निकै हलचल मच्चिरहेको छ। खासगरी 29 दिसम्बरको दिन जीटीएसभाको अपरझट सभा डाकिएको थियो, जुन सभाले जीटीएसभाका उपाध्यक्ष लोप्साङ योल्मोलाई अध्यक्ष र रवीन्द्र लामालाई उपाध्यक्ष बनाएपछि पहाडको राजनैतिक चलखेल चलमलाएको हो। अहिले जीटीएसभाको यस निर्णयलाई प्रदीप प्रधानले हाँस्यस्पद मात्रै नबताएर यसको कुनै महत्व नरहेको दावीसम्म गरिरहेका छन्।

अर्कोतिर, गोर्खाल्याण्डको मुद्दालाई संसदमा यदि कुनै पनि केन्द्रिय पार्टीले उठाउन सक्छ र गोर्खाहरूको भावनालाई बुझ्नसक्छ भने भाजपाले मात्र बुझ्नेछ भनेर गोजमुमोले अहिलेसम्म भाजपालाई समर्थन जनाउँदै आएको छ। यहाँसम्म कि दार्जीलिङ संसदीय क्षेत्रलाई प्रतिनिधित्व गर्दै भाजपा नेतालाई सांसद पनि बनाएकै हो। चुनाउँका समय प्रधानमन्त्रीले ‘गोर्खाहरूको दुःख मेरो पनि दुःख’ भनिदिएपछि पहाडवासीलाई भाजपामाथि जुन विश्‍वास थियो त्यो दोब्बर भएको संसदमा भाजपा नेता एसएस अहालुवालिया पुग्नुबाट पनि स्पष्टै हुन्छ। विगतवर्ष मात्रै संसदसभामा अहालुवालियाले पनि चुनाउमा उनले दिएको वचन पूरा नगरेका होइनन्। यद्यपि, सयवर्ष पुरानो गोर्खाल्याण्डको मुद्दा त्यति सहजै पार नलाग्ने पहाडले पनि नबुझेको भने पक्कै होइन।

अहिले पहाडमा चर्चा चलिरहेको छ पञ्चायत चुनाउको कुरा। एकातिर दागोपापपछि जीटीए सञ्चालनमा छ। त्यसैले पहाडमा दुईस्तरीय होइन तीनस्तरीय चुनाउ हुनुपर्छ भन्ने माग गरिरहेको भए पनि गोजमुमोले  संविधान संशोधन नगरि यो सम्भव नरहने भएकाले अहिले दुईस्तरीय नै भए पनि चुनाउ लड्न तयार रहेको गोजमुमोले स्पष्ट पारिसकेको छ। यतिबेला आएर राज्य भाजपाले फेरि ‘भाजपाको अजेण्डामा गोर्खाल्याण्डको मुद्दा छँदैछैन’ भनेर गोर्खालाई रणभुल्लमा पारिदिएको छ। यद्यपि, उसले आगामी चुनाउ भने गोजमुमोकै आडमा लड्ने सपना साँचेकै छ। यस्तोमा अब गोजमुमोले के गर्ने हो?

एकातिर जीटीएसभाका अध्यक्षलाई लिएर पहाडमा माहोल चर्काउने काम भइरहेको छ भने अर्कोतिर गोर्खाल्याण्डको मुद्दा, भाजपाको अजेण्डा अनि आगामी पञ्चायत चुनाउको मुद्दा छँदैछ। गोर्खाल्याण्ड राज्य भाजपाको एजेण्डामा छैन भने अहिलेसम्म गोजमुमोलाई विश्‍वास गरेर भाजपालाई जिताउँदै आएका पहाडवासी जनताको निर्णय के हुनसक्छ? त्यो आगामी दिनले नै स्पष्ट पार्नेछ। अहिलेभने यत्ति स्पष्ट छ कि जतिजति चुनाउ नजिकिँदैछ, त्यति नै गोजमुमो कठिनाइहरूको सामना गर्दै अघि बढिरहनुपर्नेछ। गोजमुमोले गोर्खाल्याण्ड हाम्रो अन्तिम लक्ष्य हो भनिरहेकै छ। यद्यपि, ‘बङ्ग भङ्ग होबेना’ भन्ने राज्यको सत्तारुढ तृणमूल कांग्रेसले विकासलाई प्राथमिकता दिइरहेको छ, ठीक त्यस्तै भाजपाले भनिहालेको नभए पनि भाजपाले विकासलाई नै प्राथमिकता दिएर कार्य गर्ने प्रदेश भाजपाका अध्यक्ष दिलीप घोषले स्पष्ट पारिसकेका छन्। यस्तोमा गोजमुमोले गोर्खाल्याण्डको औचित्य बुझाउँदै आगामी मार्च महीनादेखि दिल्लीका सम्पूर्ण राजनैतिक पार्टीहरूका सांसदहरूसित भेट गर्ने बनाएको योजनाको परिणाम के होला त? चुनाउसितै अहिले यस्तै चपेटमा छ गोजमुमो।-30 दिसम्बर 2016